Herdenking slachtoffers Tweede Wereldoorlog

Op 4 mei aanstaande is er aandacht voor de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog. Op verschillende plaatsen in onze gemeente worden zij herdacht.

door Cock Karssen

Pas sinds het begin van de jaren tachtig van de vorige eeuw, werd er soms op 4 mei in Bodegraven een herdenkingsdienst gehouden, en om de vijf jaar was er de stille tocht naar het monument op de begraafplaats Vredehof. 

Lijst met alle slachtoffers

Bij het huis van de omgekomen familie Gans had dochter Judith na de oorlog zelf een steen laten aanbrengen, en vele tientallen jaren waren er alleen bewoners van de Emmakade die daar met haar de doden herdachten. Dat er behalve deze familie en burgemeester Vonk nog meer doden van de Tweede Wereldoorlog in ons dorp te herdenken zijn, had weinig aandacht. 

In 2005 is in deze verhalenserie veel aandacht geweest voor de gebeurtenissen uit de Tweede Wereldoorlog. Bij mij als schrijfster kwam toen ook de behoefte om een lijst samen te stellen met de namen van alle slachtoffers. Na 4 mei 2015 is met behulp van de Stichting 4 mei Herdenking, de Historische Kring, Broos de Groot, Nico Schrijvershof en archivaris R. Alkema hard gewerkt om de lijst compleet te maken. Daarna zijn er op Vredehof aan het herdenkingsmonument voor burgemeester Vonk vier platen toegevoegd met alle namen van de slachtoffers in Bodegraven.

Het gaat om twee militairen die gevallen zijn in de eerste oorlogsdagen, negen slachtoffers van bombardementen in Bodegraven en op schepen, zestien Joodse inwoners, vier verzetsmensen, één persoon is gedood omdat hij Jehova Getuige was, en tien jonge mannen die verplicht tewerkgesteld waren in het buitenland. Er is intensief speurwerk gedaan bij de burgerlijke stand, in archieven op internet en bij nog levende familieleden. Zo ontstond een indrukwekkende lijst van 42 namen. 

Bij de zoektocht is uitgegaan van de personen die in de periode 1940-1945 in Bodegraven woonden. Er zijn bijvoorbeeld Joodse families die in eerste instantie ergens anders woonachtig waren, maar gedwongen waren om te verhuizen, waarna zij enkele jaren een huis vonden in ons dorp. Omdat zij als inwoners van Bodegraven werden weggevoerd zijn zij op de lijst opgenomen. Het bestaande monument dat in 1990 voor de aula is geplaatst was niet alleen voor burgemeester G.R. Vonk. Het is opgericht voor alle slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog. 

Voorgelezen

Op 4 mei worden alle namen voorgelezen waarbij personen van dezelfde leeftijd als de slachtoffers naar voren stappen en een indrukwekkende kring vormen rond het monument.

De acht gesneuvelde Amerikaanse militairen, die omkwamen bij een crash van hun vliegtuigen aan de Noordzijde. worden niet vermeld op het monument. Hun verhaal en hun namen zijn wel opgenomen in het boekje ‘Meer dan een naam ‘dat in 2015 is gewijd aan alle slachtoffers.

Waarder en Reeuwijk

In Waarder wordt al vele jaren Hendrik Verhoog herdacht bij een herdenking op de begraafplaats. Ook in Reeuwijk vindt al jaren een herdenking van de oorlogsslachtoffers plaats in het Dag Hammarskjoldplantsoen. Hier worden drie gesneuvelde militairen herdacht en drie slachtoffers van oorlogsgebeurtenissen. Ook hier zijn veel Joodse inwoners die soms tijdelijk in Reeuwijk verbleven weggevoerd en vermoord, in totaal elf personen. Het aantal tewerkgestelden in Duitsland dat omkwam is hier slecht één persoon, terwijl twee slachtoffers omkwamen in Oost Indië. Veel aandacht is er in Reeuwijk voor de zeven slachtoffers die omkwamen bij vliegtuig crashes in de polders rond Reeuwijk.